İki aylık bir bebekte boğmaca. PCR ile tanı doğrulanıyor. Başlangıçta lökosit sayısı 28.800 iken yukardaki ÇK yaymasının yapıldığı dönemde 55.000 bulunuyor. Lenfosit oranı % 78 (mutlak lenfosit sayısı 38.500). HgB 10.6, Hct 31.2, Tr 785 bin.
Lenfositler olgun küçük lenfosit morfolojisinde: sitoplazma dar, çekirdek kromatini yoğunlaşmış. Ancak hücrelerin bir bölümünde çekirdekte sığ ya da derin çentiklenmeler dikkati çekiyor. Hattâ bazılarında çekirdek kıvrımlı görünümde. Bu çentikli/kıvrımlı küçük lenfositlerle birlikte aşırı mutlak lenfositoz, bir diğer deyişle lenfositik lökemoid reaksiyon, her olguda görülmese de boğmaca infeksiyonuna özgü bir çevre kanı bulgusu. Lenfositlerin fenotipini sorarsanız çoğunlukla CD4 (+) yardımcı T hücreleri.
Boğmacada lenfositoz nasıl oluşuyor? Normalde timusda eğitilerek dolaşıma çıkan henüz antijenle karşılaşmamış T lenfositler – ki bunlara “toy, deneyimsiz (naive)” sıfatları yakıştırılır – kan yoluyla lenf düğümlerine gelirler ve yüksek endotelli venüllerin endotel yüzeyinde çeşitli mekanizmaların (L-selektinler, G-proteini sinyalizasyonu, integrinler) etkisiyle sırayla yavaşlayarak, yuvarlanarak, tutunarak, sonunda endotel hücrelerinin arasından göçerek lenf düğümünün parakortikal alanında konuşlanırlar (bkz Lenf düğümünün yapısı ve işlevleri).
Şekil (New Eng J Med 2000; 343: 1020-1034)
İşte özetlediğimiz bu mekanizmaların (Şekil) (1) boğmaca infeksiyonunda Bordetella pertussis toksini tarafından engellenmesi sonucu T-lenfositler lenf düğümünde yuvalanamaz, kan dolaşımında birikmeye başlar. Toksin, G proteini sinyalizasyonunu etkinsizleştirmekte ve integrinlerin kemokinler aracılığı ile etkinleşmesini durdurmaktadır. Ayrıca boğmacalıların T hücrelerinde, lenf düğümünde yuvalanma (homing) reseptörü olan L- selektin (CD62L) anlatımı (ekspresyonu) zayıftır. Süt çocuklarında lenfositoz derecesi ile hastalığın ciddiyeti ve klinik komplikasyonlar arasında karşılıklı bir ilişki (korrelasyon) olduğu saptanmıştır.
1.Von Andrian UH, Mackay CR. T-cell function and migration – Two sides of the same coin. New Engl J Med 2000; 343: 1020-34