Monositler ÇK’nın en büyük hücreleridir (15 – 22 µm). Türlü biçimlerde (yuvarlak, lobüllü, böbrek, fasulye ya da at nalı ) olabilen çekirdekte katlanma ya da kıvrımlanmalar görülebilir. Kromatin yapısı oldukça gevşektir. Kromatin iplikçikleri arasında açık kısımların bulunması gevşek bırakılmış bir yün çilesini anımsatır. Soluk mavi ya da kül renginde boyanan sitoplazmada ince azürofil granüller ve vaküoller görülebilir. Özellikle EDTA’lı kandan hazırlanan yaymalarda vaküolleşme daha belirgindir. Kan örneğinin yayılmadan önce bekletilmiş olması vaküolleşmeyi artırır.
Monosit dizisinin en genç hücresi monoblast‘tır. Büyük bir hücredir (20-30 µm). Çekirdek yuvarlak/oval olabilir. Kromatin yapısı çok ince (dantela dokusuna benzetilir), nükleol belirgindir. Sitoplazma bazofiliktir. Nadiren azürofil granüller görülür.
Monoblast ile olgun monosit arasında promonosit ve olgunlaşmamış monosit gibi ara evreler tanımlanmıştır. AML (M5a/b) ve KMML tanısında bu ayırımlar önem taşıyabilir.1
Promonosit: Monoblastta yuvarlak/oval olan çekirdek burada katlanmış/kıvrımlıdır. Kromatin yapısı ve nükleol yönünden bir fark yoktur. Sitoplazma bazofilisi monoblasttaki kadar koyu değildir. Özetle, çekirdek biçimi dışında monoblasta çok benzer.
Olgunlaşmamış (immature) monosit: Çekirdek gene katlanmış/kıvrımlıdır. Ancak çekirdek kromatini daha yoğundur ve nükleol görülmez. Olgun monositte genellikle kül rengi/soluk mavi boyanan sitoplazma burada hafif bazofilik kalabilir.
Makrofajlar. Kİ’den ÇK’a geçen monositler nötrofil parçalılara göre dolaşımda biraz daha uzun kalırlar. Ardından dokulara geçerek makrofaj‘lara dönüşürler. Doku makrofajları organizmaya yaygın bir biçimde dağılmıştır: akciğerlerde alveol makrofajları, karaciğerde Kupffer hücreleri, Kİ, dalak ve lenf düğümlerinde sinüzoidleri döşeyen makrofajlar, plevra, periton ve sinovya gibi seröz zarlarda bulunan makrofajlar, deri, bağdokusu makrofajları, beyindeki mikroglia hücreleri, böbrek mezangium hücreleri gibi.
Granülomlarda bulunan çok çekirdekli dev hücreler (örn tbc granülomundaki Langhans hücresi) doku makrofajlarından türer. Kemik yıkımında görev alan osteoklastlar da monosit-makrofaj kökenlidir. Histiosit makrofaj ile eş anlamda kullanılan eski bir terimdir.
1. Goasguen JE et al. Morphological evaluation of monocytes and their precursors. Haematologica 2009; 94: 994-97.